Kế hoạch Kế hoạch phát triển thị trường các-bon tự nguyện ACMF giai đoạn 2026–2030

Thị trường các-bon đang trở thành công cụ trọng yếu trong huy động tài chính khí hậu và thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính (KNK). Trong bối cảnh đó, Kế hoạch hành động ACMF 2026–2030 tại Diễn đàn Thị trường Vốn ASEAN (ACMF) xác định thị trường các-bon tự nguyện (VCM) là nền tảng quan trọng hỗ trợ các quốc gia Đông Nam Á hướng tới phát triển bền vững và trung hòa các-bon. Bộ tài liệu “Kế hoạch phát triển VCM ACMF và Hướng dẫn VCM ASEAN”, hoàn thành tháng 11/2025 bởi ACMF và Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA), cung cấp bức tranh toàn diện về vai trò, hiện trạng và giải pháp xây dựng VCM trong khu vực.

Vai trò của thị trường các-bon tự nguyện (VCM)

Thị trường các-bon tự nguyện giúp giảm bớt gánh nặng giảm phát thải tại các lĩnh vực khó giảm thông qua hai cơ chế chính:

• Cơ chế bù trừ phát thải: Các doanh nghiệp có thể mua và sử dụng tín chỉ các-bon để hoàn thành một phần cam kết giảm phát thải, từ đó giảm phát thải trực tiếp.;
• Thúc đẩy phát triển dự án các-bon: VCM tạo nguồn doanh thu cho các dự án giảm phát thải, giúp doanh nghiệp tái đầu tư công nghệ sạch và nâng cao năng lực tự giảm phát thải.

Hiện trạng thị trường các-bon tự nguyện tại ASEAN

Dù có tiềm năng lớn, đa số quốc gia ASEAN vẫn đang giai đoạn đầu xây dựng hệ sinh thái VCM. Dựa vào đánh giá mức độ sẵn sàng của quốc gia đối với VCM, các thành viên ASEAN có thể chia thành các nhóm:

Phát triển VCM ASEAN hiệu quả

Tối ưu vai trò các bên liên quan

Để hình thành VCM minh bạch, kết nối và có tính liêm chính cao, ASEAN cần tập trung vào các năng lực then chốt:

• Hệ thống MRV đáng tin cậy (đo lường – báo cáo – thẩm tra)
• Triển khai FPIC (đồng thuận tự nguyện, trước và được thông tin đầy đủ)
• Cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng với cộng đồng bản địa
• Minh bạch giá cả tín chỉ
• Khung pháp lý quy định rõ về tín chỉ có điều chỉnh tương ứng (CA) và không có CA

Các bên liên quan như chủ thể, cộng đồng, tác nhân chính, nhóm thiết lập quy định cần được xác định rõ vai trò, nâng cao năng lực, và tham gia trong khung quản trị minh bạch, toàn diện.

Tăng cường liên kết và hài hòa khu vực

ACMF khuyến nghị ASEAN áp dụng Nguyên tắc các-bon cốt lõi (Core Carbon Principles – CCP) của Hội đồng Liêm chính VCM (ICVCM), đồng thời hài hòa với khuôn khổ khu vực. Mục tiêu là bảo đảm liêm chính tín chỉ, tăng khả năng liên thông, và tạo nền tảng cho một thị trường các-bon khu vực có sức cạnh tranh toàn cầu.

Thực hiện Hướng dẫn VCM tại ASEAN

Hướng dẫn đã đưa ra yêu cầu cho thiết lập 4 yếu tố chính cho VCM tại ASEAN gồm:

• Khung pháp lý: Quy định về cách tín chỉ được tạo ra, sở hữu, giao dịch và giám sát.
• Thị trường sơ cấp: Đảm bảo ban hành tín chỉ chất lượng cao và minh bạch thông tin.
• Thị trường thứ cấp: Tăng tính thanh khoản, cho phép mua bán tín chỉ sau khi phát hành.
• Sử dụng, công bố sử dụng và hủy tín chỉ các-bon: Nhấn mạnh trách nhiệm của người mua trong đảm bảo tính toàn vẹn môi trường.

Kết luận

Như vậy, việc hình thành một thị trường khu vực thống nhất sẽ củng cố năng lực ứng phó biến đổi khí hậu của ASEAN đồng thời mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong khối - bao gồm Việt Nam - tham gia sâu hơn vào phát triển tín chỉ các-bon và đóng góp vào nỗ lực giảm phát thải toàn cầu.

Chi tiết xem tại ACMF Voluntary Carbon Market Development Plan and ASEAN Voluntary Carbon Market Guidance.

Bài viết liên quan: