Nghị quyết 68-NQ/TW: Bước ngoặt cho khu vực kinh tế tư nhân

Ngày 04/05/2025, Bộ Chính trị đã chính thức ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Đây được xem là một dấu mốc quan trọng, tạo cơ hội đột phá cho khu vực kinh tế tư nhân, đồng thời tháo gỡ những điểm nghẽn trong quá trình phát triển.

Thực trạng kinh tế tư nhân ở Việt Nam

Kinh tế tư nhân là một thành phần cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân, bao gồm các hình thức như doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần, và hộ kinh doanh cá thể. Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực này đóng vai trò ngày càng lớn, với:

• Hơn 940.000 doanh nghiệp hoạt động (tăng 2% so với 2023)
• Hơn 5 triệu hộ kinh doanh
• Đóng góp khoảng 50% GDP
• Đóng góp 30% tổng thu ngân sách nhà nước
• Sử dụng khoảng 82% lực lượng lao động cả nước

Một số doanh nghiệp tiêu biểu đã vươn tầm quốc tế như Vingroup, Vinamilk, Hòa Phát, Hoa Sen...

Những tồn tại và hạn chế

Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân vẫn đối mặt với nhiều thách thức:

• Mục tiêu đến năm 2025 có 1,5 triệu doanh nghiệp vẫn chưa đạt.
• Đóng góp GDP chưa chạm mốc mục tiêu 55%, hiện khoảng 50–58%.
• Chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa (chiếm 98%).
• Thiếu năng lực tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, chủ yếu làm khâu gia công.
• Gần 200.000 doanh nghiệp rời thị trường trong năm 2024.

Mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW

Nghị quyết 68 đặt ra những mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân cụ thể và định lượng:

• Đến 2030: 2 triệu doanh nghiệp hoạt động, ít nhất 20 doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Đến 2045: Ít nhất 3 triệu doanh nghiệp tư nhân, đóng góp trên 60% GDP.
• Tốc độ tăng trưởng kinh tế tư nhân: 10–12%/năm.
• Đóng góp ngân sách: 35–40%.

Nghị quyết khẳng định: kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế và cần thay đổi tư duy, quan niệm về khu vực này.

Những điểm mới nổi bật của Nghị quyết 68

1. Xóa bỏ định kiến, tạo điều kiện kinh doanh thông thoáng

Nghị quyết đặt trọng tâm vào việc xây dựng môi trường kinh doanh:

• Minh bạch, ổn định, chi phí thấp
• Tiếp cận chuẩn mực quốc tế
• Tăng tính cạnh tranh khu vực và toàn cầu

2. Cơ chế hậu kiểm – Bước chuyển đổi mạnh mẽ

Thay vì cơ chế tiền kiểm truyền thống, doanh nghiệp được:

• Tự do đầu tư kinh doanh theo năng lực.
• Giảm thiểu thủ tục hành chính, chi phí gia nhập thị trường.
• Nhà nước quản lý bằng tiêu chuẩn, quy chuẩn và giám sát chặt chẽ đầu ra.

3. Hạn chế xử lý hình sự, tăng cơ hội sửa sai

Nghị quyết ưu tiên các biện pháp:

• Dân sự – Kinh tế – Hành chính trước khi hình sự hóa.
• Tạo điều kiện doanh nghiệp khắc phục hậu quả, không “đánh sập” toàn hệ thống vì một lỗi nhỏ.

4. Tách bạch trách nhiệm cá nhân và pháp nhân

• Chỉ xử lý hành vi và tài sản có liên quan vi phạm.
• Tránh gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp, người lao động và nền kinh tế.

Rào cản trong thực thi Nghị quyết 68-NQ/TW

1. Khoảng cách giữa nghị quyết và thực tế

Theo TS. Nguyễn Đình Cung: vấn đề nằm ở thực thi, không phải nội dung. Thiếu một cơ chế giám sát độc lập sẽ khiến nhiều chính sách tốt bị trì hoãn hoặc biến dạng.

2. Hệ thống pháp luật chưa đồng bộ

• Chồng chéo, mâu thuẫn, lỗi thời
• Thiếu cơ chế kiểm soát quyền lực trong sửa đổi quy định
• Phụ thuộc vào bộ ngành tự rà soát

3. ESG – Thách thức lớn với doanh nghiệp nhỏ và vừa

Dù được khuyến khích, áp dụng ESG còn hạn chế vì:

• Thiếu kiến thức, kinh nghiệm
• Nguồn lực tài chính, nhân lực, công nghệ chưa đủ
• Chưa có hướng dẫn cụ thể phù hợp với SMEs

Khuyến nghị thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân

1. Hoàn thiện khung pháp lý

• Rà soát toàn diện luật, nghị định, thông tư
• Đơn giản hóa điều kiện kinh doanh
• Cải cách Luật Phá sản
• Xây dựng cơ chế rà soát độc lập

2. Tăng cường thực thi và giám sát

• Thiết lập hệ thống giám sát độc lập
• Báo cáo định kỳ, công khai, minh bạch
• Ràng buộc trách nhiệm chính trị – hành chính

3. Hỗ trợ chuyển đổi mô hình và nâng cao năng lực

• Hỗ trợ SMEs áp dụng ESG
• Thiết lập sandbox thử nghiệm công nghệ
• Phát triển hệ thống dữ liệu quốc gia

4. Xóa bỏ chi phí không chính thức, tạo tâm lý “an toàn pháp lý”

• Ngăn chặn tham nhũng vặt
• Rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp
• Hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp

Kết luận: Đòn bẩy chính trị và lòng tin cho sự phát triển

Nghị quyết 68-NQ/TW có thể trở thành đòn bẩy quan trọng để khu vực tư nhân vươn lên mạnh mẽ, nếu được thực hiện với:

• Cam kết chính trị mạnh mẽ
• Cơ chế giám sát minh bạch
• Môi trường pháp lý an toàn

Chỉ khi doanh nghiệp không còn lo ngại thủ tục hay rủi ro pháp lý, họ mới có thể tập trung cho đổi mới sáng tạo, hội nhập toàn cầu và thực sự trở thành lực lượng tiên phong phát triển kinh tế quốc gia.